Een organisatieopstelling is een interventiemethode die je inzet als er iets speelt in je organisatie waar je niet precies de vinger op kunt leggen. Iets loopt niet zoals je wil. Besluiten blijven liggen. De samenwerking kost onnodig veel energie. Je hebt al gesprekken gevoerd, geanalyseerd of een sessie met het team gedaan en toch verandert er weinig.

Ook wanneer er juist veel in beweging is, biedt een opstelling uitkomst. Bijvoorbeeld bij stevige groei, een strategische koerswijziging, een fusie, nieuwe proposities of herpositionering.

Een opstelling geeft als het ware een innerlijk beeld van de situatie, in 3D. Je ziet letterlijk hoe de elementen zich tot elkaar verhouden, alsof je in een ruimte stapt die weerspiegelt wat er speelt. Dat geeft zicht op onderliggende dynamieken, keuzes die nog niet kloppen, of plekken waar spanning zit.

Geen lang traject dus, maar een compacte en krachtige werkvorm die snel zichtbaar maakt wat er onder de oppervlakte meespeelt. Zodat je als leider sneller tot de kern komt en weloverwogen kunt besluiten wat er nodig is.

Hoe werkt een organisatieopstelling in de praktijk?

In een opstelling breng je de elementen van je vraagstuk letterlijk in beeld. Dat doen we meestal met representanten: mensen die tijdelijk de plek innemen van bijvoorbeeld een team, een product, een klant of een risico. Als vraagsteller plaats je deze mensen in de ruimte. Vanuit de plek waar ze staan, geven zij weer wat zij waarnemen: fysiek, emotioneel of in sfeer. Ze spelen geen rol, maar geven weer wat ze innerlijk ervaren vanuit hun positie in het geheel. Vaak verrassend raak en herkenbaar.

Zo ontstaat een ruimtelijk beeld van de dynamiek die speelt. Je ziet hoe de verhoudingen liggen, wat ontbreekt of overbelast is en welke beweging nodig is.

Je hoeft daarvoor niemand uit je eigen organisatie mee te nemen. Ik werk met representanten uit mijn representantenpool: ervaren mensen die die zorgvuldig omgaan met wat zich toont.

Afhankelijk van het vraagstuk is het waardevol dat de hele directie of het MT bij de opstelling aanwezig is. Zo zie je samen wat zichtbaar wordt, en kun je dat gebruiken als input voor besluitvorming of vervolgstappen.

Wanneer is een opstelling passend?

Zoals ik al zei is een opstelling vooral geschikt als je merkt dat er iets onderhuids speelt of als je strategisch vooruit wil kijken.

Bijvoorbeeld bij:

• Verloop of uitval zonder duidelijke aanleiding
• Belangrijke beslissingen die blijven hangen
• Onveiligheid of onduidelijkheid in het team
• Stroeve samenwerking tussen afdelingen of rollen (zoals staf en lijn, productie en beleid, OR en directie, teams onderling)
• Leiders of medewerkers die te veel dragen
• Een merkverhaal dat intern niet meer klopt
• Spanningen binnen (familie)bedrijven of partnerstructuren

Daarnaast zijn opstellingen ook zeer geschikt om scenario’s te verkennen.

Bijvoorbeeld bij:

• Het testen van strategieën, proposities of positionering
• Reorganisatie, fusie of overname
• Nieuw leiderschap of teaminrichting
• De keuze voor een naam, structuur of richting

Een aantal voorbeelden uit mijn praktijk

Een directeur-eigenaar had twee bedrijven en stond op het punt een derde te starten. In de opstelling verkenden we hoe de drie zich tot elkaar en tot haar verhielden. Wat vraagt dit van mij? Wat hebben de mensen van mij nodig? Hoe hou ik alle ballen hoog? Het gaf haar rust, daadkracht en koers.

Een instelling wilde begrijpen waar het onveilige gevoel in het team vandaan kwam. De opstelling liet zien hoe een eerdere verhuizing en naamsverandering, zonder erkenning van het verleden, jaren later voor behoorlijk veel ruis zorgde. Iets wat betrekkelijk eenvoudig op te lossen is door erover te communiceren en het een plek te geven in het onboarding-proces.

Een directeur van een maatschappelijke organisatie had plannen voor een nieuwe businesstak en wilde een bestaande businesstak mogelijk verzelfstandigen. In een opstelling met product en doelgroep werd helder wat wel en niet paste binnen het grotere geheel. Dat gaf verrassende inzichten en richting.

Wat levert het op?

Zoals je bij de cases al las: helderheid, richting en rust.

Een organisatieopstelling maakt zichtbaar wat je eerder niet kon zien. Het voorkomt dat je blijft sleutelen aan structuren of gedrag, terwijl de sleutel dieper ligt. En het versnelt. Je krijgt in één sessie inzichten waar je anders weken, soms maanden over doet. Bovendien heb je een gemeenschappelijk vertrekpunt.

Meer weten of een situatie verkennen? Stuur me een bericht. Je bent welkom.