In de opstellingen die ik begeleid, zie ik vaak hoe iemand zich onbewust verbindt met het lot van één van de ouders, grootouders of iemand anders uit het familiesysteem. Uit liefde, loyaliteit en een diep verlangen om erbij te horen, neemt iemand al vanaf de geboorte lasten op zijn of haar schouders die niet van hem of haar zijn.

Een zoon die zich verantwoordelijk voelt voor het verdriet van zijn moeder. Een dochter die keihard werkt om haar vader trots te maken, zonder zichzelf af te vragen wat zijzelf eigenlijk wil. Mensen die continu anderen pleasen, omdat ze al jong geleerd hebben de scherven van hun ouders op te rapen. Ze doen dat onbewust. Uit liefde voor het systeem waar ze van jongs af aan bij willen horen om te kunnen overleven. Daarbij kunnen ze het gevoel hebben dat het leven hen als het ware ‘overkomt’.

Hun lot is niet van jou
De kern? Het lot van een ander is niet dat van jou. ‘Het lot’ is een groot woord voor iets onontkoombaars. In een opstelling komt vaak aan het licht hoe iemand groot verdriet, schuld, ziekte of trauma overneemt van (voor)ouders. Het is echter niet de bedoeling dat zo’n lot op die persoon zijn of haar schouders rust. Het is een illusie dat je iemand kunt helpen door een lot over te nemen. Sterker nog: juist door dit het lot bij de ander te laten, ontstaat er ruimte. Ruimte voor de ander om zijn of haar eigen weg te gaan. En ruimte voor jezelf, om je eigen pad te bewandelen.

Herhaling op de werkvloer
Mensen nemen dit soort aangeleerde patronen ook mee naar hun werkomgeving. Ze kunnen zich onbewust aangetrokken voelen tot situaties waarin ze eenzelfde rol op zich nemen als de rol die ze vanuit huis zo goed kennen. Misschien voelt iemand de neiging om heel hard zijn best te doen, te zorgen voor anderen, of zich volledig weg te cijferen. Of raakt iemand gefrustreerd en vindt hij of zij van alles van het gedrag van een leidinggevende. Die leidinggevende wordt dan onbewust gezien als een vervangende ouder.

Geef terug wat niet van jou is
Het kan heel bevrijdend zijn om te erkennen hoe zwaar het is om iemand anders zijn of haar lot te dragen. Het is een last die nooit voor jou bedoeld was. Door deze last symbolisch ’terug te geven’, ontstaat er lichtheid. Dat kan als een enorme doorbraak voelen. Iemand ontdekt dat hij of zij veel meer energie en vrijheid in zich had dan ooit gedacht. Soms helpt het ook om te buigen voor een buitengesloten familielid, of voor een trauma dat iemand heeft meegemaakt. Het idee daarbij is niet om het lot te veranderen of lichter te maken, maar om het simpelweg te erkennen. Daarbij kun je ook hardop zinnen zeggen. Dit is van jou. Het is zwaar. Ik heb dit uit liefde voor jou gedragen. Nu geef ik het aan je terug. Dit is niet van mij.

De verantwoordelijkheid van ouders
Voor ouders kan het best confronterend zijn om te beseffen hoe vaak ze – ongemerkt – op hun kind(eren) leunen. Door je eigen verantwoordelijkheid te nemen en te dragen wat van jou is, geef je een kind de vrijheid om zichzelf te zijn. Als ouder hoef je een kind alleen maar te geven en daarvoor in ruil niks terug te ontvangen. Dat is een van de uitgangspunten bij opstellingenwerk.

Ik krijg ook wel eens de vraag hoe het bij scheidingen zit. Hoe je het ook wendt of keert: een scheiding is dan simpelweg het lot van het kind. Het moet er zelf mee leren dealen. (Het beste wat je als gescheiden ouders kunt doen, is om liefdevol en respectvol over de andere ouder te blijven spreken en voelen. Een kind is immers 50% vader en 50% moeder. Dus een afwijzing van de partner is ook een gedeeltelijke afwijzing van het kind. Dat wil je voorkomen.)

Kracht in kwetsbaarheid
Buigen voor het lot is alles behalve een zwaktebod. Integendeel, het is een daad van liefde en respect. Het betekent dat je ziet en accepteert dat iets niet van jou is. Bovendien geef je de ander de kans om hetzelfde te doen. Je zult zien dat diegene ook krachtiger wordt als hij of zij de eigen last draagt.

Wat draag jij met je mee?
Na het lezen van deze blog is dit de uitnodiging: Kijk eens naar wat je met je meedraagt. Is dat van jou? En geef je het misschien ook wel door? Wat mag er met liefde worden teruggegeven?

Want zoals Bert Hellinger, de grondlegger van familieopstellingen, zegt:
“Wat is ontstaan uit liefde, kan alleen opgelost worden in liefde.”

Ben je benieuwd wat er voor potentieel los kan komen als je hiermee aan de slag gaat? Kom het ervaren tijdens één van mijn opstellingsmiddagen.

Jacqueline